اجتماع قوه‌ی قاهره با تقصیر خوانده در تعهدات غیر‌قراردادی

چکیده یکی از مصادیق اجتماع اسباب، اجتماع سبب انسانی، با قوه ی قاھره است؛ مانند این کھ ورود خسارت ناشی از سرعت غیر مجاز اتومبیل و طوفان ناگھانی باشد. مسالھ این است کھ در صورتی کھ خسارتی در نتیجھ ی اجتماع سبب انسانی و قوه ی قاھره بھ زیان دیده وارد شده باشد، آیا وی می تواند برای گرفتن ھمھ ی خساراتی کھ بھ وی وارد شده است بھ سبب انسانی رجوع کند؟ یا بھ دلیل این کھ ھر دو اسباب با ھم زیان را ایجاد کرده اند، کسی ضامن قوه ی قاھره نیست و سبب انسانی فقط بخشی از خسارت را باید جبران نماید؟ بر ھمین اساس دو نظریھ ی مسوولیت کامل و مسوولیت جزیی مطرح می شود کھ ھر یک قائلینی دارند؛ اما بھ نظر نگارنده اگر چھ نظریھ ی اخیر از نظریھ ی مسوولیت کامل بھتر است، اما پذیرش مطلق ھر یک از این دو نظریھ خالی از اشکال نیست؛ لذا بھ نظر می رسد در صورتی کھ اجتماع این دو سبب بھ صورت عرضی باشد، مثل حالتی کھ تصادفی در نتیجھ ی تأثیر ھم زمانِ قوه ی قاھره و عدم مھارت راننده رخ دھد، دخالت قوه ی قاھره از مسوولیت سبب انسانی بکاھد؛ اما در کند و سبب دوم، سبب سوم را و بھ ھمین ترتیب ادامھ ‌ صورت اجتماع طولی اسباب، کھ نخستین سبب، سبب دوم را ایجاد می می یابد تا بھ زیان منجر شود، دخالت قوه ی قاھره از مسوولیت سبب انسانی چیزی نکاھد و مسوولیت کامل بر عھده ی وی باشد.